สมาร์ทคืออะไร
สมาร์ท รีคัฟเวอรี เริ่มต้นขึ้นในปี พ.ศ. 2537 สมาร์ทย่อมาจาก การฝึกจัดการและฟื้นฟูตนเอง (Self-Management And Recovery Training) โดยเน้นที่ “ตนเอง” นั่นคือ บทบาทของคุณในการฟื้นฟู เราเป็นโปรแกรมที่ไม่แสวงหาผลกำไรและอ้างอิงวิทยาศาสตร์ที่ช่วยให้ผู้คนฟื้นจากพฤติกรรมเสพติดต่าง ๆ
ไม่ว่าคุณจะมีพฤติกรรมเสพติดที่ใช้สารเสพติด ไม่ว่าจะเป็น แอลกอฮอล์ บุหรี่ หรือยาเสพติด หรือทางพฤติกรรม ไม่ว่าจะเป็นการติดพนัน เพศสัมพันธ์ การกิน ซื้อของ ทำร้ายตัวเอง ฯลฯ สมาร์ทช่วยคุณได้ เราเข้าใจสิ่งที่คุณจะต้องเผชิญ ไม่ว่าคุณจะมีพฤติกรรมเสพติดอะไร คุณไม่ได้อยู่คนเดียว
สมาร์ททำงานอย่างไร
สมาร์ท รีคัฟเวอรี ใช้เทคนิคจากการบำบัดด้วยการปรับความคิดและพฤติกรรม (Cognitive Behavioral Therapy : CBT) การบำบัดด้วยแนวคิดการพิจารณาเหตุผล อารมณ์และพฤติกรรม (Rational Emotive Behavior Therapy : REBT) และ การบำบัดเพื่อการเสริมสร้างแรงจูงใจ (Motivation Enhancement Therapy : MET ซึ่งเป็นเทคนิคที่ช่วยให้คนเปลี่ยนพฤติกรรมโดยปราศจากการเผชิญหน้า) องค์กรของเราช่วยให้คุณใช้เทคนิคเหล่านี้ในการฟื้นฟูของคุณ ตามแนวทางของ โปรแกรม 4 พ้อยต์ของสมาร์ท® (ดูหน้า 2)
นี่คือวิธีการทำงานของสมาร์ท
1. เราช่วยให้คุณดูที่พฤติกรรมของคุณเพื่อที่คุณเลือกว่าจะจัดการปัญหาใดก่อน เรายังช่วยให้
คุณมีแรงจูงใจหากคุณตัดสินใจแล้วว่าจะเปลี่ยนแปลง
2. หากคุณต้องการทำงานร่วมกับนักบำบัดในการฟื้นฟู เราจะสนับสนุนให้ทำเช่นนั้น แต่หากนี่ไม่ใช่ทางเลือกของคุณเนื่องจากคุณไม่สามารถดูแลค่าใช้จ่ายได้หรือคุณอยู่ในบริเวณที่ไม่มีความช่วยเหลือนี้ สมาร์ทก็ยังจะช่วยเหลือคุณ
3. เราสนับสนุนให้คุณเข้าร่วมการพบปะของสมาร์ท การมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นระหว่างการฟื้นฟูจะช่วยให้คุณเข้าใจว่าคุณไม่ใช่คนเดียวที่ต้องต่อสู้กับความท้าทายของการฟื้นฟู ในขณะเดียวกัน คุณก็จะได้ช่วยเหลือผู้อื่นด้วย หลายคนที่เริ่มการฟื้นฟูได้พบความเข้มแข็งจากคำพูดที่เป็นแรงบันดาลใจของคนที่ผ่านปัญหาคล้าย ๆ กันมาได้ หากคุณต้องการทำการฟื้นฟูโดยไม่เข้าร่วมการพบปะ เราก็ยังช่วยเหลือคุณอยู่ดี
คุณสามารถใช้เครื่องมือ กลยุทธ์ และแหล่งความรู้ของสมาร์ทตั้งแต่คุณเริ่มต้นการเดินทางของคุณไปจนถึงหลังจากที่คุณได้ทำตามเป้าหมายที่ตั้งใจไว้สำเร็จแล้ว
คุณสามารถอยู่ในโปรแกรมสมาร์ทได้นานเท่าที่คุณต้องการ แต่ไม่ได้หมายความว่าคุณตั้งเป้าหมายที่จะอยู่ในโปรแกรมไปตลอดชีวิต หลายคนพบว่าการเข้าร่วมกิจกรรมของสมาร์ทหลังจากการฟื้นฟูแล้วช่วยป้องการกลับมาใช้ซ้ำ บางคนมาเป็นอาสาสมัครเพื่อช่วยรำกระบวนการให้กับการพบปะของสมาร์ทหรือใช้ทักษะและความสามารถในด้านอื่น ๆ บางคนก็เข้าร่วมการพบปะอย่างต่อเนื่องเพียงเพื่อมาแบ่งปันประสบการณ์กับผู้อื่นที่อาจจะใหม่สำหรับสมาร์ท เช่นคุณ
เราเน้นความเป็นปัจจุบัน และสิ่งที่คุณต้องการในอนาคต มากกว่าอดีต เราไม่ส่งเสริมให้ใช้การตีตรา เช่น “พวกติดยา” “ขี้เหล้า” “ขี้ยา” “กินจุ” ฯลฯ เพราะเราเชื่อว่าคำพวกนี้ขัดขวางการมีภาพลักษณ์ที่ดีต่อตนเอง ตรงกันข้าม เราเน้นในเรื่องพฤติกรรมและวิธีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเหล่านั้น
พฤติกรรมเสพติดสามารถเกิดจากการใช้สารเสพติด (สารเสพติดที่มีฤทธิ์ต่อประสาท เช่น แอลกอฮอล์ นิโคติน คาเฟอีน ยาต้องห้าม ยาที่แพทย์สั่ง เป็นต้น) และกิจกรรม (เช่น การพนัน เพศสัมพันธ์ การกินอาหาร การซื้อของ ความสัมพันธ์ การออกกำลังกาย เป็นต้น) ในชีวิตพวกเราส่วนใหญ่ก็เคยมีประสบการณ์ต่อพฤติกรรมเสพติดมาบ้าง บางคนมีมากกว่าหนึ่ง ไม่ว่าจะพร้อมกันหรือเมื่อเลิกอย่างหนึ่งได้แล้วก็กลับมาติดอีกอย่างหนึ่ง
เป็นเรื่องสำคัญที่จะต้องจำไว้ว่าในขณะที่คุณเพิ่งเริ่มการเดินทางของคุณนั้นไม่มีวิธีการที่ “ถูก” เพียงหนึ่งเดียวสำหรับการฟื้นฟู เราทุกคนล้วนมีวิธีที่แตกต่างกันทั้งสิ้น
โปรแกรม 4 พ้อยต์®
โปรแกรม โปรแกรม 4 พ้อยต์ (4-Point Program®) นั้นเป็นหัวใจของสมาร์ท ในแต่ละพ้อยต์ จะมีเครื่องมือ เทคนิค และกลยุทธ์ ต่าง ๆ ที่สามารถช่วยในการเดินทางของคุณได้ หลาย ๆ เครื่องมือหรือเทคนิคเหล่านี้เป็นทักษะที่คุณสามารถนำไปใช้ต่อได้หลังจากที่คุณทำการฟื้นฟูสำเร็จแล้วเพื่อช่วยในการจัดการปัญหาในอนาคตและเพื่อให้เกิดความพึงพอใจและความสมดุลในชีวิต
พ้อยต์เหล่านี้ไม่ใช่ลำดับขั้น บางคนอาจจะต้องทำตามลำดับ แต่ไม่ใช่สำหรับอีกหลาย ๆ คน ตัวอย่างเช่น บางคนเข้าร่วมสมาร์ทตอนที่กำลังพยายามรับมือกับแรงกระตุ้น โดยสร้างแรงจูงใจของตนเอง เป็นต้น
4 พ้อยต์ที่กล่าวถึงนี้ ได้แก่
1. การสร้างและการรักษาแรงจูงใจ
2. การรับมือกับแรงกระตุ้น
3. การจัดการกับความคิด อารมณ์ และพฤติกรรม
4. การใช้ชีวิตอย่างมีสมดุล
การบำบัดด้วยแนวคิดการพิจารณาเหตุผล อารมณ์และพฤติกรรม (Rational Emotive Behavior Therapy : REBT)
REBT ได้รับการยอมรับโดยทั่วไปในฐานะรูปแบบแรกของการบำบัดด้วยการปรับความคิดและพฤติกรรม (CBT) ก่อตั้งโดย ดร. อัลเบิร์ต แอลลิส (Dr. Albert Ellis) ในช่วงปี 50 และเดิมทีเป็นที่รู้จักในฐานะการบำบัดด้วยการพิจารณาเหตุและผล
เครื่องมือและเทคนิคหลายอย่างที่สมาร์ทใช้อยู่นั้นมาจากการบำบัดแบบ CBT
อิปิคเตตัส (Epictetus) นักปราชญ์ชาวกรีกได้กล่าวไว้ว่า “สรรพสิ่งไม่ได้ก่อปัญหาให้กับมนุษย์ แต่ปัญหาเกิดจากมุมมองของพวกเขาเองต่างหาก”
บางครั้ง คนก็คิดเกี่ยวกับสถานการณ์ต่าง ๆ ในชีวิตแบบเกินจริง ซึ่งผลลัพธ์ก็คือความคิดผิด ๆ เหล่านี้มีผลต่ออารมณ์ รูปแบบการเชื่อมโยงนี้เป็นหลักการพื้นฐานของ REBT
ปัญหาหลายอย่างดูเหมือนจะเริ่มจากการที่เราตอบสนองอย่างไรต่อสถานการณ์ในชีวิต เช่น ถ้ามีคนมาหยาบคายกับเรา เราทะเลาะกับคนรัก หรือเราไม่ได้งานที่เราต้องการ ความคิดที่ไม่สมเหตุสมผลและอารมณ์ที่มากเกินไปอาจเข้ามาควบคุมการกระทำของเราได้
คุณอาจเคยใช้พฤติกรรมเสพติดเพื่อจัดการกับความคิดที่ไม่สมเหตุสมผลและอารมณ์ที่มากเกินไป เราเรียกสิ่งนี้ว่า “กลยุทธ์ของการใช้” ที่เราใช้รับมือกับความทุกข์ บางครั้งเราก็มีความคิดที่ไม่เป็นความจริงว่าชีวิตไม่ควรมีความทุกข์หรือความเจ็บปวด และเราก็ไม่ควรจะต้องทนกับสิ่งเหล่านั้น ความเชื่อที่ไม่เป็นประโยชน์นี้ยิ่งทำให้ทุกข์ขึ้นไปอีก ซึ่งจะไปผลักดันให้เกิดแรงกระตุ้นพฤติกรรมเสพติดเพื่อหลีกหนีความทุกข์
รายละเอียดของ REBT อยู่ในบทที่ 4 และ 5
สมาร์ทแตกต่างจากโปรแกรมฟื้นฟูอื่นอย่างไร
แม้ว่าสมาร์ทจะสามารถช่วยคุณได้ด้วยตัวโปรแกรมเพียงอย่างเดียว แต่ก็ยังสามารถใช้ร่วมกับการบำบัดอื่นได้ด้วย หากคุณกำลังปรึกษาผู้ประกอบวิชาชีพด้านสุขภาพจิต เช่น ผู้ให้คำปรึกษา นักจิตวิทยา หรือจิตแพทย์ สมาร์ทก็จะเสริมการทำงานนั้น ๆ โดยสนับสนุนหลักการของการบำบัดทั่วไป
คุณยังสามารถใช้โปรแกรมต่างช่วยเหลืออื่น ๆ ควบคู่ไปด้วย แม้ว่าบางหลักการของสมาร์ทอาจแตกต่างจากโปรแกรมอื่น ๆ หลายคนพบว่าการใช้หลายโปรแกรมร่วมกันนั้นมีประโยชน์ต่อการฟื้นฟู
เราไม่ได้บอกว่าเราดีกว่าโปรแกรมหรือการบำบัดแบบอื่น การบำบัดหรือโปรแกรมใด ๆ อาจไม่ได้ช่วยทุกคน แม้ว่าผู้คนทั่วโลกพบว่าสมาร์ทมีประโยชน์ บางคนอาจจะไม่ได้คิดเช่นนั้น มีแต่คุณเท่านั้นที่จะเป็นผู้ตัดสินใจว่าอะไรที่ใช้ได้ผลกับตัวคุณ เราสนับสนุนให้คุณค้นหาความช่วยเหลือที่ได้ข้อดีกับตัวคุณ
สิ่งที่สำคัญคือการฟื้นฟูของคุณ ไม่ใช่โปรแกรมไหนที่ช่วยให้คุณทำสำเร็จ
สมาร์ทจะช่วยฉันได้ไหม
วิธีที่จะทำให้คุณรู้ได้แน่ ๆ คือ ต้องลองดู
การพบปะของเราได้รับการออกแบบให้เน้นความต้องการของผู้เข้าร่วม กระบวนกรที่ผ่านการฝึกอบรมจะเป็นผู้นำกระบวนการในการพบปะ กระบวนกรของเรานั้นเป็นผู้ที่ผ่านการฟื้นฟูมาแล้วหรือมีความตั้งใจจริงที่จะช่วยเหลือผู้ที่อยู่ระหว่างการฟื้นฟู การพบปะทุกครั้งจะมีที่ปรึกษาทางการแพทย์หรือทางสุขภาพจิตที่มาเป็นอาสาสมัครด้วย พวกเขาไม่ได้เข้าร่วมในวงแต่จะคอยอยู่ช่วยกระบวนกรในเรื่องยาก ๆ
สมาร์ท รีคัฟเวอรี ออนไลน์
คุณสามารถได้รับการช่วยเหลือและข้อมูลจากชุมชน สมาร์ท รีคัฟเวอรี ออนไลน์ (SROL) โดยจะถูกปกปิดเป็นความลับหากคุณไม่อยากเข้าร่วมการพบปะแบบเจอตัวหรือคุณต้องการใช้ช่องทางอื่นในการติดต่อกับคนอื่น ๆที่อยู่ในการฟื้นฟู เรามีช่องทางออนไลน์ที่พร้อมปฏิบัติการและมีความเสถียร โดยมีทั้งการพบปะ ห้องสนทนา และกระดานข้อความที่มีอาสาสมัครที่ผ่านการฝึกแล้วคอยกำกับดูแล นอกจากนั้นยังมีข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับสมาร์ท เครื่องมือของเรา และข้อมูลที่เป็นปัจจุบันสำหรับผู้เข้าร่วม ครอบครัว เพื่อน วัยรุ่น และสำหรับอาสาสมัครและกระบวนกร
หากคุณต้องการสมัคร SROL ให้เข้าไปที่เว็บไซต์ของเราและคลิกที่ลิงก์ “กระดานข้อความ (Message board)” ที่อยู่ในหน้าแรก และทำตามคำชี้แจง
กระดานข้อความ (Message board) – หลังจากที่คุณสมัคร SROL แล้ว เราจะชวนให้คุณแนะนำตัวเองในกระดานข้อความ “พื้นที่ต้อนรับ (Welcome Area)” ส่วนหลักของกระดานข้อความ คือ “การแลกเปลี่ยน (Discussion)” และ “เครื่องมือและแหล่งความรู้ (Tools and resource)” ส่วน “คลาสสิกโพสต์ (Classic Posts)” เป็นที่จัดเก็บโพสต์ที่เป็นที่ชื่นชอบในอดีต หลายคนเข้าร่วมกลุ่มเช็คอินประจำวัน นอกจากนั้นยังมีกระทู้สำหรับสารเสพติดหรือพฤติกรรมที่เป็นการเฉพาะ เช่น ฝิ่น บุหรี่ การกินผิดปกติ การทำร้ายตัวเอง เป็นต้น รวมถึงสถานการณ์เฉพาะ เช่น ครอบครัวและเพื่อน การรับมือกับความเศร้า การฟื้นฟูสำหรับพ่อแม่ ผู้ให้บริการด้านสุขภาพ เป็นต้น
ห้องสนทนา (Chat room) – เปิดตลอดทั้งวัน ทุกวัน เนื่องจากว่ามีผู้เข้าร่วมออนไลน์จากทั่วทุกมุมโลก จึงเป็นเรื่องปกติที่จะมีคนอยู่ในห้องสนทนาตลอด หลังจากเข้าห้องสนทนาแล้ว คุณอาจพบว่าการสนทนาเป็นแบบไม่เป็นทางการหรือเป็นเรื่องทั่ว ๆ ไป แต่ถ้าคุณมีปัญหาหรือต้องการข้อมูล ก็แจ้งให้ห้องทราบได้ การฟื้นฟูมาก่อนเสมอและประเด็นของบทสนทนาก็จะเปลี่ยนไปเพื่อช่วยเหลือคุณ
ห้องพบปะ (Meeting room) – นี่เป็นที่ที่เราจัดการพบปะแบบออนไลน์ แต่ละวันมีการพบปะหลายครั้ง ให้กดที่เมนูแสดงตัวเลือกที่อยู่ด้านบนของเว็บไซต์สมาร์ทเพื่อดูตารางการพบปะ บางครั้ง การพบปะอาจเป็นแค่การพิมพ์ข้อความเท่านั้น และบางครั้งก็เป็นข้อความเสียงที่คุณสามารถเข้าร่วมโดยการพูดคุยผ่านไมโครโฟนจากคอมพิวเตอร์ของคุณหรือโดยการพิมพ์เหมือนในการพบปะแบบพิมพ์ข้อความและในห้องสนทนา คุณสามารถเข้าร่วมการพบปะแบบออนไลน์ครั้งใดก็ได้ และเนื่องจากคุณเพิ่งเข้าร่วมสมาร์ท เราจึงอยากชักชวนให้คุณลองเข้าร่วมการพบปะสำหรับสมาชิกใหม่ การพบปะออนไลน์แต่ละครั้งใช้เวลา 90 นาทีและมีกระบวนกรอาสาสมัครที่ผ่านการฝึกอบรมเป็นผู้ดูแล
ห้องสมุดออนไลน์ – นี่เป็นที่ที่ดีเยี่ยมที่จะได้พบกับเครื่องมือ แบบฝึกหัด กลยุทธ์ และวิธีการของสมาร์ท ผู้เข้าร่วมใหม่หลายคนพิมพ์และกรอกแบบประเมินข้อดี-ข้อเสีย (Cost-Benefit Analysis : CBA) คุณยังจะได้พบกับลิงก์ไปยังพอตคาสต์ และยูทูบ วิดีโอ และสมาร์ท รีคัฟเวอรี บล็อก ของเรา ซึ่งเราจะอัพเดทบทความและโพสต์ที่เกี่ยวข้องเรื่อย ๆ
คำศัพท์พื้นฐาน
ในสมาร์ทจะมีการใช้ตัวย่อและวลีต่าง ๆ คุณจะพบตัวอย่างด้านล่างนี้ได้บ่อย ๆ สำหรับรายการคำศัพท์แบบสมบูรณ์ ให้ดูที่ภาคผนวก
การหยุดใช้ การเลิกใช้สารเสพติดต่าง ๆ เช่น แอลกอฮอล์หรือยาเสพติด หรือ พฤติกรรมที่ควบคุมไม่ได้ เช่น เพศสัมพันธ์ หรือ การกินเยอะกว่าปกติ แน่นอนว่า หากคุณมีอาการกินเยอะกว่าปกติที่ควบคุมไม่ได้ คุณไม่สามารถเลิกกินอาหารได้อย่างสมบูรณ์ แต่คุณสามารถกำหนดความหมายของการหยุดใช้ว่าเป็นการไม่ข้องเกี่ยวกับพฤติกรรมกินเยอะกว่าปกติที่ควบคุมไม่ได้ ซึ่งเราจะพูดถึงรายละเอียดของเรื่องนี้ในบทที่ 2
การกระทำ การเกิดพฤติกรรมที่ควบคุมไม่ได้ที่คุณอยากจะเลิก เช่น ถ้าคคุณมีพฤติกรรมกรีดตัวเองอย่างควบคุมไม่ได้ และเมื่อคุณได้กรีดร่างกายตัวเองด้วยของมีคมนั่นแปลว่าคุณได้เกิดการกระทำขึ้นแล้ว หรือถ้าคุณมีการใช้เงินแบบควบคุมไม่ได้ การสมัครบัตรเครดิตหรือใช้เวลาเป็นชั่วโมง ๆ เพื่อดูร้านค้าออนไลน์อาจเป็นการกระทำของคุณ
พฤติกรรมเสพติด การใช้สารเสพติดหรือกิจกรรมเสพติด (การพนัน เพศสัมพันธ์ การใช้จ่าย เป็นต้น) ที่คุณกำลังหยุดใช้หรืออยากจะหยุดใช้
ความอยาก ความคิดที่จะกระทำพฤติกรรมอะไรก็ตามที่คุณพยายามเลิกอยู่
การเผลอใช้ บางครั้งอาจจะเรียกว่าการอดไม่ได้ หมายถึง การกลับมามีพฤติกรรมเดิมในช่วงสั้น ๆ บางคนที่เลิกจากการพนันได้หลายปีแล้วก็อาจเกิดการเผลอใช้ หากเล่นเกมพนันออนไลน์ หรือใช้เวลา 1 ชั่วโมง หรืออาจจะช่วงสุดสัปดาห์เล่นพนันที่เวกัส
การกลับมาใช้ซ้ำ การกลับมาทำพฤติกรรมเดิม ๆ ตัวอย่างเช่น เมื่อเธอกลับไปมีพฤติกรรมเล่นการพนันเหมือนเดิมโดยการเล่นเกมพนันออนไลน์ซ้ำ ๆ หรือออกไปยังคาสิโนที่ใกล้ที่สุด นั่นคือการกลับมาใช้ซ้ำ
สิ่งเร้า สัญญาณใด ๆ ไม่ว่าจะเป็น กลิ่น ภาพ เหตุการณ์ เสียง ช่วงเวลาใด ๆ เวลาหนึ่งของวัน ฯลฯ ที่เร้าแรงกระตุ้นที่ทำให้คนเกิดการกระทำ ซึ่งไม่ได้หมายความว่าสิ่งเร้านี้จะนำไปสู่การกระทำโดยอัตโนมัติ แต่หลายครั้งความคิดที่ไม่สมเหตุสมผลและอารมณ์ที่มากเกินไปอาจจะถูกเชื่อมโยงกับสิ่งเร้าเหล่านี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงแรก ๆ ของการฟื้นฟู สิ่งเร้า (หรือที่เรียกว่าสัญญาณ) นั้นมีความเชื่อมโยงกับการเกิดแรงกระตุ้น เช่น
แรงกระตุ้น ความปรารถนาแรงกล้าและเย้ายวนให้ทำพฤติกรรมที่คุณต้องการจะเลิก
การใช้ คำที่ใช้พูดถึงการใช้สารเสพติดแต่ก็สามารถใช้กับพฤติกรรมเสพติดอื่น ๆ ได้ เราจะเกิดการใช้พฤติกรรมที่ควบคุมไม่ได้เพื่อหลีกหนีจากความทุกข์
เครื่องมือ แบบฝึกหัด และกลยุทธ์
ในคู่มือเล่มนี้ จะมีหัวข้อที่เขียนไว้ว่า เครื่องมือ แบบฝึกหัด หรือ กลยุทธ์ นี่เป็นความช่วยเหลือจากสมาร์ทที่อาจมีประโยชน์อย่างมากในการฟื้นฟูของคุณ
Lighthouse Human Services & Consulting, Co., Ltd.
Head Office:
Ramkamheng 118
Saphan Sung, Bangkok 10240
Thailand